قال الله تبارک و تعالی:
قُلْ هَلْ نُنَبِّئُکُمْ بِالْأَخْسَرِینَ أَعْمَالًا(کهف103 )الَّذِینَ ضَلَّ سَعْیُهُمْ فِی الْحَیَاةِ الدُّنْیَا وَهُمْ یَحْسَبُونَ أَنَّهُمْ یُحْسِنُونَ صُنْعًا(کهف104)
بگو آیا شما را از زیانکارترین مردم آگاه گردانم [آنان] کسانىاند که کوشششان در زندگى دنیا به هدر رفته و خود مىپندارند که کار خوب انجام مىدهند.
سؤال :
قرآن عده ای را این گونه معرفی می کند که : آن ها گمان می کنند که کار درست و نیک انجام می دهند در حالی که جزء زیان کاران هستند. چگونه تشخیص دهیم جزء این افراد هستیم یا نه؟
جواب :
آیه این است : بگو، آیا می خواهید تا بیدارتان کنم که چه افرادی بیش از همه ورشکسته اند؟!! کسانی که تلاششان و کوششان در دنیا گمراهی است و خیال می کنند خوب هستند در حالی که بد می کنند.و ما از کجا بفهمیم جزء این افراد هستیم یا نیستیم.
به حالتی که آدمی خیال می کند کار و عمل خوب است، درحالی که واقعیت چیزی غیر از آن است، جهل مرکب می گویند. من یک چیزی را بلد نیستیم مانند یک آدرس، فرض کنید منزل یکی از دوستان جنب تقاطع حکیم و شهید اشرفی اصفهانی است. اما بلد نیستم بروم. خوب در نتیجه چه کار می کنم؟ نشانی را می پرسم. من آدرس را نمی دانم ولی می دانم که نمی دانم. این خیلی خوب است. می دانم باید نماز شب خواند ولی بلد نیستم آن را بخوانم. خوب این را می پرسم. می دانم باید پول در بیاورم ولی نمی دانم چگونه، خوب می روم می پرسم. اما گاهی از اوقات کسی چیزی را نمی داند، و نمی داند که نمی داند. این را جهل مرکب می نامند.
آن کس که نداند و نداند که نداند در جهل مرکب تا ابد و دهر بماند
خیال می کند خوب زندگی می کند، به او می گویند برو پیش مشاور، می گوید من از او بیشتر می فهمم. حالا خون خانمش را در شیشه کرده است. می گوید این اسلامی است در صورتی که ربطی هم به اسلام ندارد. خودش هم حالیش نیست که اشتباه می کند. این خیلی بد است. این جواب را پیدا نمی کند، کسی هم به او بگوید او را مسخره می کند. اگر بداند که نداند خیلی خوب است. شاید بپرسد.
این آیه در خصوص کسی است که در جهل مرکب است، یعنی گم است ولی نمی داند که گم است. خیلی بدبخت است. این موضوع در ابعاد مختلف، از زندگی فردی تا زندگی اجتماعی مشهود است. در اعتقادات و افکار سیاسی هم هست. اشتباه می کنیم ولی طلبکار هم هستیم. شما نگاه کنید. اگر فلانی خط و راهش با اون یکی، کمی متفاوت است به خودش اجازه می دهد هر حرفی را بزند. هر فحش و دروغی نسبت به او بگوید و ببنندد.
چرا دروغ می گوییم. یک بچه هم می فهمد دروغ گفتن بد است. جلو بچه دروغ گفته شود می گوید خدا سنگت می کند. دروغ گو دشمن خداست. خیلی هامون اینطوری هستیم. در درسمان، کارمان، اجتماعمان، سیاستمان، مباحث تربیتی مان، به خودمان حق هم می دهیم . خیال می کنیم که همین درست است. باید مراقبه و محاسبه داشته باشیم. از خودتان یقه گیری کنید. ما یقه همدیگر را می گیریم ولی یقه ی خودمان را نمی گیریم. ما باید به خودمان نگاه کنیم. چه می گوییم، چرا می رویم، چرا می آییم. برای خودتان ارزش قائل شوید. در هر حزبی وارد نشوید، با هر گروهی نروید. این خیلی مهم است و کم نگیرید.
انسان باید خیلی قشنگ مراقبه کند. لحظه به لحظه. راه در مان این قضیه فقط مراقبه است. در مراقبه خیلی از این ها را می فهمید. خودتان را با بزرگتر ها چک کنید. مثلاً با اهل بیت (علیهم السلام) خودتان را بسنجید.
این طوری چک کنید:
اگر امام عصر(عجل الله تعالی فرجه) بود می رفت سراغ این کار؟ اگر ایشان اینجا بود این حرف را می زدیم یا نه ؟ گاهی شوخی می کنیم، گاهی به دوستان می گویم اگر امام زمان (عجل الله تعالی فرجه) بودند این را می گفتید؟ یا سکوت می کردید؟ بنابراین مؤمن چیزی را نمی گوید الّا اینکه فکر می کند. این چیزی که می گویم برای آخرت خودم ویا دیگران، برای دنیای خودم و یا دیگران مفید است یا خیر؟
حجت الاسلام والمسلمین آقاتهرانی
http://aghatehrani.com/data.asp?Id=206
